Soms wou ik dat ik niet wijzer was

1. Vroeger dacht ik dat jeetje en gossie basterdsuikervloeken waren
2. Vroeger dacht ik dat meesters leuker waren dan juffen
3. Vroeger dacht ik dat ik schaakkampioen zou worden, zodra ik maar zou leren schaken
4. Vroeger dacht ik dat ik dat echt moest leren 'even niet denken'
5. Vroeger dat ik dat Hans, de SRV-man, Ans was, en vrouw
6. Vroeger dacht ik dat als je veertig jaar werd, dat dan alles je verteld werd; en dat je dan gedachten kon lezen
7. Vroeger dacht ik dat mazzel pech was
8. Vroeger dacht ik dat het in een bos altijd herfst was
9. Vroeger dacht ik dat honden konden denken
10. Vroeger dacht dat zoals na morgen overmorgen komt, de buren van de buren de overburen waren
11. Vroeger dacht ik dat geen boeken erger was dan geen eten
12. Vroeger dacht ik dat je het lekkerste voor het laatst moest bewaren

Vanmiddag sloeg mijn TomTom op hol op de A12 ter hoogte van Utrecht. Ik reed over de Langeraarseweg, de Aardamseweg op, zag de Ringdijk, vloog over de Oostkanaalweg, de Westkanaalweg. En weer terug. En nog een keer. Ik tolde rond. De afslag naar de A28 nam ik bijna op de gok. Ik was weer zeven jaar en op weg naar school. Altijd was de brug open en altijd klommen we op het hek en altijd schreven we onze namen in het stof van het contragewicht. Dan zakte het gewicht, ging de brug weer dicht en opende de brugwachter het hek. Soms mochten we er nog even op blijven staan.

Andreus meets De Kooning meets De Bruin

Mobiel theater

[Vrouw toetst nummer in op haar mobiel. Ze oogt nerveus en opgewonden. Zodra er wordt opgenomen begint ze zeer luid te praten:]
Hé hoi.
Ik ben het.
Had niet gedacht hè?
De operatie is geslaagd.
Ze doen het weer.

[Schreeuwend:]
Allebei.
Ik ben blij, joh, blij.

[Terug naar te luide toon van begin van het gesprek:]
Jou bel ik als eerste.
Omdat ik jou van al mijn vriendinnen het eerst weer wil horen.
't Is al 25 jaar geleden dat we jaargenoten werden.
En ik heb al tien jaar jouw stem niet meer gehoord.
Geen vogels, tien jaar geen muziek, moeilijk praten met jullie allemaal.
En nu kan ik alles weer horen.
Ik praat nog wel hard. Zegt de dokter.

[Nog steeds zeer luid en blij:]
Wist je dat een mobiele telefoon piept als je op de knopjes drukt?
Jij natuurlijk wist je dat.
En ik woon hier nu al jaren, hè, maar nu weet ik pas dat de tram in de bocht zo knerpt.
Weet je waar ik het meest zin in heb?
Met jou naar een concert, net als vroeger.
En dat we dan oordopjes indoen omdat het zo'n herrie is.
En dan drinken we bij jou nog een biertje.
En dan hoor ik hoe de beugelfles open plopt.
O ja, je snurkt.
Dat herinner ik me toch goed, hè?
Dwars door de deur heen.
Dat wil ik ook horen.

[Constaterend, nog steeds luid:]
Hoef je niet meer alles op briefjes te schrijven.
Want jouw lippen heb ik nooit kunnen lezen.
Je schreef dat je er wel je best op deed.
Maar dat zag ik eigenlijk niet.
Ik zag wel dat jullie het over mij hadden.
We kunnen wel zien, hoor.
Met jullie gezichten zo dicht bij elkaar, en naar mij kijken.
Alsof dat voor mij uitmaakte, dat jullie fluisteren.
Ik wilde zo graag met alles meedoen, met de jaarclub.
Eerst ging ik nog mee.
Roeien is voor mij ook leuk. En carnaval.
Maar als we ergens gingen eten, dan kwam het eten dat ik zelf niet had besteld.

[Bozig, nog steeds luid:]
Ik paste niet meer in het plaatje, hè?
Ik viel op, tussen de vlotte succesvolle vriendinnen.
Zo zwijgend, op de bank, trok ik natuurlijk precies de verkeerde aandacht.

[Bitter, nog luider wordend:]
En als je toch moest praten, met die zielige dove Inge?
Dan schreeuwde je toch lekker?
Met dikke aderen in je nek en idiote getuite lippen?
Je zou jezelf eens moeten zien en bedenken wie er eigenlijk zielig is.
Alsof het ook interessant is wat je te melden hebt.
Wil-je-nog-kooooofffffiiiiieeeee? En dan dat roerende gebaar.
Het enige gebaar datje hebt willen leren.

Ik belde je om te vragen of je wat kwam drinken.
Omdat ik zo blij was dat ik je stem weer kan horen.
Maar weet je wat?

[Schreeuwt:]
Hou jij je bek maar.

Elp, 9 juli 2008

Op de zeepkist (12)

Het leeslint

Onlangs las ik Vingers van Marsepein van Rascha Peper. Een heerlijke leeservaring, niet in het minst omdat het boek gesierd is met een leeslint. Geef een boek een lintje en het heeft gelijk zoveel meer. Gebruiksgemak, allure, eeuwigheidswaarde.
Vanaf de zestiende eeuw is door boekbinders de strijd tegen ezelsoren aangebonden door het aanbrengen van een leeslint. Ik leerde het lint kennen in mijn eerste echte eigen bijbeltje. Kerkbuurmannen hadden soms zelfs twee linten, één voor de oudtestamentische en één voor de nieuwtestamenitische lezing. Kon je die ook vast handig van tevoren opzoeken.
Natuurlijk kunnen we ook een bladwijzer gebruiken, of het boek omgedraaid plat neerleggen (au!), maar een leeslint heeft toch dat ‘je ne sais quoi’ dat mij zeer bevalt.
Amateur boekbinders kopen voor een luttele €0,55 maar liefst twaalf linten. En het is zoveel meer dan een geheugensteuntje om ons te herinneren waar we ook alweer gebleven waren. Uit eigen ervaring weet ik dat je daar ook een lolly voor kunt gebruiken en mijn moeders sterkste verhalen uit 40 jaar bibliotheek maken melding van een plak kaas en een spiegelei.
Het leeslint heeft niet alleen een functie in het hier en nu. Het leeslint mag ook graag tussen die bladzijden gevleid worden die onthouden en teruggevonden moeten kunnen worden. En dat niet alleen door de lezer, maar door iedereen die ooit een boek met een leeslint aantreft. Het persoonlijke is poëzie, schreef Hannes Meinkema. Ik kan me verheugen op mijn nazaten die mijn boekenkasten langsturen op een leeslint en de bladzijde waar ik het ooit – onbedoeld of bewust - liet hangen, zullen herlezen.
Zij zullen de mooiste woorden vinden.

Lex Karadzic niet boven de wet

Jarenlang is het de Serviër Radovan K. gelukt onopgemerkt te blijven. Velen zijn geschokt nu bekend is geworden waar hij al die tijd gewoond en gewerkt heeft. De man die eenvoudigweg als 'Lex' bekend stond las voor als geen ander en was geliefd om zijn opa-zachte uitstraling. Het bericht van zijn arrestatie is ingeslagen als een bom. Om zijn bekende straatgenoot T. te citeren: "Poe hé!"

Levende schilderijen

De ochtend stelden we zelf schilderijen samen. We kwamen erachter dat de figuren op een doek in relatie tot elkaar staan, en dat juist dat een afbeelding interessant maakt. 's Middags plaatsten we ons zoals grote schilders eerder groepen mensen hadden geplaatst. Kijk en vergelijk.

Rembrandt van Rijn - Het korporaalschap van Frans Banning Cocq en luitenant Willem Ruytenburgh maakt zich gereed (beter bekend als De Nachtwacht ) - rond 1640

Rembrandt van Rijn - De Bataafse Eed (rond 1660)

Pablo Picasso - Guernica (1937)

Joan Miró - Zelfportret met dochter Dit wordt een zoekplaatje. Het origineel lijkt erg op het eerste tableau. Wie een plaatje vindt, gelieve zich bij mij te melden. (En dat deed Caitlin, dank!!) De onderste foto toont hoe wij de spanning (de ondoorgrondelijke blikken, de handen op rare plaatsen) hebben doorgevoerd.

Afscheidsbrief door een positieve bril

Merel, Roos, Arnoud,

Ik wil jullie bedanken. Bedanken voor de prachtige tijd die we met elkaar gehad hebben.
Arnoud, toen we elkaar ontmoetten, wilde ik gelijk wel 100 jaar met je leven. Het zijn er vijftien geworden. Maar wat een heerlijke jaren. Dank je wel voor al die gesprekken bij jouw verrukkelijke wijncollectie. En dank - het allermeest - voor onze zalige dochters.
Mereltje, Rooske, mamma gaat weg. Merel, jij hebt verleden week je zwemdiploma gehaald. En Roos, jij kan lezen en je hebt 's nachts geen luier meer nodig. Ik ben klaar met mijn werk.
Pappa kan al een beetje koken en hij weet hoe de wasmachine werkt, dus dat gaat helemaal goed komen. Wisten jullie dat kinderen van gescheiden ouders later prachtige boeken schrijven, of beroemde toneelspelers worden?
Mamma gaat een nieuw gezin stichten. Ik heb zin in een man met een baard en ik krijg vast een tweeling, twee jongetjes. Komen jullie dan gezellig beschuit met muisjes eten?

Tot ziens lieve schatjes. Alles is goed.

Mamma

Elp, 10 juli 2008

Gebakken lucht

Dans, dat is wel het laatste wat ik zal gaan doen op Buitenkunst. Kop-pig als ik ben zullen er heel wat lezingen, artikelen en persoonlijke uitleggen aan te pas moeten komen wil ik begrijpen wat er gebeurt, tijdens dat gezwaai met die lijven. Ik zeg nooit nooit, maar het verbaast me geenszins dat het er ook dit jaar niet van gekomen is.
Beeldend werken is bijna ook zoiets. Bijna, want in 2007 - 't blijft vooralsnog een unieke gebeurtenis - deed ik het: meedoen met het beeldend programma. Maar ik kan er zeer van genieten. Beluister met plezier wat mensen raakt in schilderijen, beeldhouwwerken, installaties. En zie waar hun inspiratie vandaan komt. En vervolgens ben ik onder de indruk van het vakwerk met kwast, plakband, klei of touw.

Beeldend medewerker Liesje had zich vergaapt aan diverse fraaie opblaasbeesten in New York. Soms komt er een metro langs en dan gaat het beeld leven.
Dat moesten buitenkunsters ook kunnen. En dat konden ze ook. Andere dan ik dan. Pelle hielp wel metro spelen, met behulp van een luchtbedpomp. 3000 liter lucht moest in deze struisvogel.


Liesje, als je nog vijf minuten hebt? Is dit een idee voor volgend jaar?

Wij zijn niet van de dingen

Kom logeren op mijn zolder. Achter de lege schotten liggen slechts opgevouwen verhuisdozen. Zonder kleertjes voor baby's die toch nooit meer zullen komen.
Parkeer je fiets in de straat op de plek van mijn niet-bestaande tweede auto.
Eet met me, praat en lach met me, in de tijd die we niet schenken aan de derde televisie en de vierde computer.
Wij zijn niet van de dingen.

Graai leeg die zolder.
Mest uit de kelder.
Zet aan de stoep.
Deel uit, geef weg.
Wij zijn niet van de dingen.

Een krant wordt een hoed wordt wc-papier.
Een ansichtkaart een schilderij.
De buggy naar de dreumes van de buren.
In vreugde geplopte kurken worden een schip
of oorbellen.
Wij zijn niet van de dingen.

Schenk me de helft van je hartige taart.
Leeg met mij die fles wijn die, ja, veel te duur was.
We rollen het gras
en gooien groene sneeuw.
Wij zijn niet van de dingen.

Elp, 8 juli 2008

Afbeelding: Michiel Schrijver.

Vasthouden

Heiloo, 1971. Ik ben zeven jaar en kneed van nat zand de perfecte bal, zo'n echte soete suikerbol. Trots neem ik 'm mee naar het vakantiehuisje. En ondanks de tegenwerpingen van mijn moeder moet en zal ik het ding in het vriesvak bewaren. Zoiets moois mag niet verloren gaan!

We waren deze week in Drenthe. Pelle en ik bedreven met hartstocht de Buitenkunst. Toegegeven, het was vrijwillig, dat we vanmorgen het paradijs weer verlieten. Maar het maakt de gang naar het dagelijks leven nauwelijks lichter. We waren aboriginal, en figurant van Rembrandt, we stonden op het podium met basgitaar en afscheidsbrief. We predikten de revolutie, pasten in een dekenzak, schreeuwden voicemails vol. Een week zonder cynisme, alleen maar creeëren en vol bewondering voor anderen kunnen zijn. Wat hebben we nog meer nodig?

Het nieuwe gezicht achter de balie bij Albert Heijn zegt dat ze niet bestaan, postzegels van 75 cent, noch die van 92.
"Ach, kijkt u nog even. Ik koop ze hier regelmatig."
"O, die! Ze zeggen altijd voor het buitenland. Zo kan ik het niet snappen, natuurlijk."

De zandbol hield het nog geen 24 uur, in 1971. De bal lag in twee stukken op een bordje. Geen zand tussen het ijs. Had ik al rekening gehouden met een droom die zou knappen?

De nieuwe wasmachine piept als de was gedraaid is. Het klinkt zo dwingend, vandaag.

Flickr-stokje op z'n googlish.

Dit leek me nou ook wel eens leuk om te doen, dat wat ik bij haar zag. Jezelf een aantal vragen stellen, de antwoorden bij flickr intypen en uit de eerste pagina met plaatjes een keuze maken. Zie jezelf, zuster.
Blijkt het helemaal niet te kunnen als je zo'n weblog hebt als deze. Sof! Dan maar op z'n googlish. Raad de plaatjes!
[Ik heb niet de hoop, eerder de angst, dat de betekenis van de antwoorden begrepen kan worden. Het lijkt me zelfs stug dat ik over een jaar nog weet hoe ik vandaag in elkaar zit. Jullie hebben in ieder geval een week om er naar te staren. Eerder zal er hier door mij niets worden toegevoegd.]

1. Wat is je eerste naam?

2. Wat is je lievelingseten?

3. Hoe heette je middelbare school?

4. Wat is je lievelingskleur?

5. Op welke beroemdheid ben je verliefd?

6. Wat drink je het liefst?

7. Je droomvakantie?

8. Lekkerste toetje?

9. Wat wil je worden als je later groot bent?

10. Wie zijn je het meest dierbaar?

11. Beschrijf jezelf in één woord.

12. Wat is jouw internetnaam?

In memoriam: het roken

De pijp
Midden op het parkeerterrein van winkelcentrum Leidsehage, op de stoep van een mij wildvreemd kantoorgebouw, botsend tegen een plotseling tot stilstand komende herenrug: als meisje kwam ik op de vreemdste plaatsen terwijl ik als in trance de geur van pijptabak volgde. Het eerste serieuze vriendje kreeg dan ook een pijp van mij cadeau. ’t Was een goedkoop dingetje dat niet lekker ingerookt wilde raken. Hij hield van mij en deed zijn best, maar ’t is verder nooit wat geworden met die twee.

De sigaar
Een verjaarsfeestje midden jaren tachtig. Een felle discussie over kernwapens met een ultrarechts jongmens won ik. Toen trakteerde hij alle heren op een sigaar en sloeg mij over. Dat pikte ik niet en even later zoog ik aan mijn eerste bolknak. Een letterlijk bittere teleurstelling. En per ongeluk opbranden in de asbak wilde het ding niet. Met een stalen smoel werd ik misselijker dan ooit.

De sigaret
Ik rookte er vele, zeer vele. Op 22 februari 1993 stak ik de laatste op. Niet roken en minder koffie drinken, dat zou het zwanger worden bespoedigen. Ik at zelfs bamboestengels, maar da’s weer een heel ander verhaal. Toen ik een jaar later in de aanstaande moederboeken las, dat vrouwen in verwachting zelfs asbakken leeg likken vond ik het al vies. Na al die jaren kan ik nog steeds zwetend wakker worden na een droom over die sigaret die toch weer opgestoken is.

Dat zijn de ergste
Mensen die zelf gerookt hebben zijn de fanatiekste nicotinehaters. In mijn geval klopt dat. Ik schaam me plaatsvervangend voor iedereen die ik heb laten meeroken, zelfs in hun eigen nicotinevrije woningen. En ik juich vandaag. Ik verheug me op een biertje bij café de Heks, dat ik al jaren mijd vanwege de bedorven lucht. Een driegangenmenu zonder sigarenwalm in de molen van Olst (Ik vind het ook stinken, zei de ober. En ze stonden op de kaart!).
Nu de terrasverwarming nog verboden verklaren.